De stem van het volk

Zoals gezegd heb ik een start gemaakt met de Poel van Dialoog. Intentie is om zoveel mogelijk ervaringen uit te kunnen wisselen, elkaar te voeden met literatuur, artikelen of websites, bekendheid te geven aan workshops, trainingen, opleidingen of andere Dialoog-activiteiten. Kortom, een soort data-base van Dialoog.
Vooralsnog doe ik dat vanuit http://dialoogpoel.mixxt.com/  met de mogelijkheid om er een aparte website van te maken. Lezers van dit blog mogen gezien worden als mensen die Dialoog een warm hart toedragen en het zou fantastisch zijn als jullie ook deelgenoot willen zijn van de Dialoogpoel. Voel je vrij wie dan ook uit te nodigen deel te nemen. Zoals Jan Rotmans mooi zegt: we zitten in een verandering van tijdperk, niet in een tijdperk van veranderingen. Dit nieuwe tijdperk heeft kantelaars nodig. Ik denk dat Dialoog daar een vervoersmiddel voor is. Een eerste ontwikkelingsstap naar de echte stem van het volk.

De stem van het volk
Bij elke maatschappelijke of politieke crisis wordt luidop vastgesteld dat er een kloof is tussen burger en politiek, en wordt opgeroepen tot meer dialoog. Besluitvorming op basis van een gesprek tussen burgers en politici wordt steeds vaker gezien als de oplossing voor de gebrekkige legitimiteit waarmee politiek schijnbaar te kampen heeft. Beleid moet interactief zijn en zo dicht mogelijk bij de burger staan. Maar waarom zijn participatie en interactie zo belangrijk voor democratische besluitvormingsprocessen? Kan deliberatie bijdragen tot een grotere legitimiteit van de politiek? Hoe realistisch is het om te denken dat burgers daadwerkelijk actief bij politiek betrokken willen zijn?

Nederland is een representatieve democratie: het volk verkiest een vertegenwoordiging om besluiten uit te vaardigen. Het aandeel van het volk in de besluitvorming is daarom indirect: onze belangen worden door anderen behartigd, waarbij de stem van de meerderheid de doorslag geeft. Maar wat als jouw ideeën in geen enkel partijprogramma zijn opgenomen? Of als je tot de minderheid behoort? En wat te denken van de macht van lobbyisten op het Binnenhof? Is het volk wel echt aan de macht?

JURGEN-HABERMAS

Jürgen Habermas wil de macht dichter bij het volk brengen, middels deliberatieve democratie. Centraal staat niet het politieke systeem, maar het Diskurs – het uitwisselen van voorstellen, ideeën en argumenten op voet van vrijheid en gelijkheid. Habermas koestert  vertrouwen in de redelijkheid van een zuivere discussie: als conflicterende argumenten in een machtsvrije ruimte ter tafel komen, dan zal de logica van het betere argument zegevieren, met de meest rationele uitkomst als resultaat. En voor zulke deliberatie is helemaal geen volksvertegenwoordiging nodig: dat overleg kunnen kleine burgergemeenschappen best zelf voeren.

In zijn boek “Rituelen van beraadslaging” (2006) gaat Bas van Stokkom op zoek naar manieren om de ‘deliberatieve democratie’ gestalte te geven. Deliberatieve democratie omschrijft hij, naar Jon Elster, als: een collectief gesprek in een groep van gelijken, waarbij getracht wordt een gedeelde visie te bereiken over zaken die van gemeenschappelijk belang zijn. De uitkomsten van dit gesprek worden bepaald door goede redenen, niet door de hoeveelheid van stemmen.

Criteria voor deliberatie zijn voor Van Stokkom:
1. Gelijke inbreng
2. Uitwisseling van argumenten
3. Consensusvorming

Deze criteria gebruikt hij om twee vormen van interactieve beleidsvorming, nl. ‘het burgerforum’ en ‘het belanghebbendenoverleg’ de maat te nemen. Als alternatief introduceert hij ‘de burgerkamer’. De criteria en lessen uit het boek van Van Stokkom nemen wij mee in de manier waarop wij de Socratische Dialoog ombouwen tot wat wij noemen ‘de publieke Dialoog’.

De Publieke  Dialoog is een bezinnend gesprek in een kleine, besloten kring (10 deelnemers). Rond een specifiek vraagstuk (bijvoorbeeld Megastallen) proberen vertegenwoordigers van relevante ‘partijen’ uit de gemeenschap (bijvoorbeeld boeren, burgers, actiegroepen, ambtenaren, huisarts, veearts) te achterhalen waar het nu eigenlijk om draait en wat dat betekent voor goed samenleven in deze gemeenschap. Het onderzoek vindt plaats aan de hand van enkele recente dilemma’s, waarvoor de deelnemers zichzelf geplaatst zagen. Indien nodig worden deskundigen over deelaspecten geraadpleegd. De samen vastgestelde inzichten en kernvragen worden doorgesproken met de opdrachtgever (bijvoorbeeld de burgemeester). In een later stadium wordt het resultaat in een vertrouwelijk gesprek aan de vertegenwoordigers van de plaatselijke politiek (bijvoorbeeld de fractievoorzitters) overgedragen.

Enkele toelichtingen:
-          Het is een publieke Dialoog, omdat het onderzoek gericht is op het goed samenleven in deze gemeenschap.
-          Het gesprek vindt in kleine kring plaats, zodat iedereen echt mee kan spreken.
-          Het gesprek vindt achter gesloten deuren plaats, zodat men zich kwetsbaar kan opstellen.
-          Tijdens het gesprek zijn politici afwezig, zodat men vraagstukken kan onderzoeken in plaats van beleid of ideeën te verdedigen.
-          We werken met reële praktijkproblemen die al achter ons liggen, zodat er gereflecteerd kan worden de neiging tot oplossen onderdrukt wordt.
-          Deze dilemma’s zijn afkomstig van de aanwezige gesprekspartners, zodat het gesprek een oprecht karakter krijgt, zonder af te glijden naar abstractie.
-          Het achterhalen van de juiste feiten door het raadplegen van deskundigen draagt sterk bij aan het bijstellen van de eigen mening, blijkt uit studies.
-          Er wordt gezamenlijk vastgesteld wat de het gedeelde inzicht is, om welke kernvraag het draait en waar de kern van het meningsverschil zit.
-          Deze inzichten worden gedeeld met de politiek verantwoordelijken, in de verwachting dat zij dit serieus nemen en er een vervolg aan geven.

Het uitdragen van de Dialoog is een eerste impuls om mensen vertrouwd te maken met de mogelijkheid op een andere manier met elkaar te communiceren/ om te gaan. Investeer in de Dialoog. Wordt een kantelaar!  Doe mee op http://dialoogpoel.mixxt.com/