Open Luisteren als luisterhouding

Open luisteren is die luisterhouding, waarbij je je open toewendt naar de ander, nieuwsgierig om de ander te leren kennen in zijn anders zijn, in zijn eigenheid. Je ziet er vanaf de ander te willen inpassen in de
categorieën van wat je al bekend is. De Joodse filosoof Martin Buber noemde deze verhouding de ‘ik-jij’-verhouding, die hij plaatste tegenover de ‘ik-het’-verhouding. Bij het ik-jij gaat het om de ontmoeting met de
ander als unieke persoon en dat is pas een echte ontmoeting. In het ik-het daarentegen is er altijd sprake van enige afstand tot de ander, een zekere mate van objectivering. We zien de ander bijvoorbeeld als man of vrouw, wel of niet succesvol, wel of niet nuttig voor mijn netwerk, enzovoort.

Deze afstandelijkheid en objectivering staat een echte ontmoeting in de weg. Bij een meer afstandelijke en objectiverende luisterhouding kijk je als het ware vanuit het verleden naar iemand anders. Alle ervaringen die
je in het verleden hebt opgedaan vormen de bril, waardoor je kijkt en inschat wat de waarde van iemand anders voor jou zou kunnen zijn. Dit kun je een gesloten luisterhouding noemen.

Een ander voorbeeld van een gesloten luisterhouding is ‘kritisch luisteren’, waarbij je datgene wat de ander zegt afmeet bijvoorbeeld aan de vraag of het consistent of logisch is wat hij zegt. Op andere plekken kunnen zulke ‘gesloten luisterhoudingen’ hun waarde hebben, maar de dialoog is in het algemeen meer gebaat bij een open luisterhouding. Een voorbeeld van een meer open luisterhouding is ‘empatisch luisteren’ waarbij je probeert te verplaatsen in de situatie en de beleving van de ander om zo als het ware na te kunnen voelen wat de ander ervaart.

Japans symbool voor luisteren

Open luisteren heeft niet alleen betrekking op het luisteren naar de ander maar ook op het luisteren naar jezelf. De uitdaging is hier om open en onbevooroordeeld waar te nemen wat er in je leeft en daarbij te blijven zonder het te gaan verklaren of analyseren.
Tenslotte is het ook mogelijk open te luisteren naar een groter geheel, bijvoorbeeld naar de dialooggroep. Je stelt je dan open voor de sfeer, de bewegingen, de kwaliteiten die in een groep of organisatie leven en die
naar buiten gebracht worden via de leden van die groep of organisatie of via gebeurtenissen, die zich er afspelen.

Open luisteren is niet alleen luisteren naar de woorden, maar ook luisteren naar wat er niet gezegd wordt, naar de stilte tussen de woorden. Het is niet alleen luisteren naar het verhaal over wat er is en wat er was,
maar ook luisteren naar het potentieel dat zich nog verborgen houdt, naar de toekomst die mogelijk is.

Net als bij open spreken zijn er ook bij open luisteren allerlei belemmeringen voor zo’n open houding. Het zijn in principe dezelfde soort belemmeringen, deels mentaal van aard, deels emotioneel van aard en vaak verbonden met onze identiteit. Open luisteren is een intentie en het zal lang niet altijd lukken om het te doen. Dat is niet erg. Het is belangrijk te onderzoeken wat er gebeurt als het je niet lukt open te luisteren naar iemand anders, naar jezelf of naar een groter geheel. Vaak zul je merken dat je oordelen je in de weg zitten of je emotionele behoeften. Als je daar meer helderheid over krijgt leidt dat een verdieping
in de dialoog. Ook langs deze weg kan de persoonlijke en groepskwaliteit van openheid meer aanwezig worden.
(Bron: pro-four.nl)