Dag 145 - Het nut en de zin van filosoferen voor het kind.

Vandaag weer een dag college gegeven adolescentie(en problematiek/ pathologie). Als rode draad door het college liep het communiceren met kinderen. Veel ouders die ik ontmoet die (zware)problemen krijgen met puber blijken al niet een communicatief gezonde relatie met kinderen te hebben. Als pubers dan ineens grensoverschrijdende zaken gaan doen willen de ouders er over in gesprek, maar de jongeren hebben dan geen ervaring met dit soort gesprekken met de ouders. In dialoog kun je niet vroeg genoeg doen en dat zou op scholen ook het geval moeten zijn. Filosoferen als in onderstaande tekst helpt kinderen al met deze dialogische vaardigheden te stoeien en daarom wederom een pleidooi, nu voor filosoferen, met kinderen!
Onderstaan verhaal is van Wilma Boesten
 Wat is het nut en de zin van filosoferen voor het kind?

Als leerkracht van een groep op de basisschool heb je te maken met een vol programma. Er zijn heel veel verplichte vakken, waaraan je als leerkracht al met de kinderen móet werken. Het is immers wettelijk vastgelegd in de kerndoelen voor het basisonderwijs wat de kinderen aan het eind van de basisschool moeten beheersen. Bij bijna elk vak heb je te maken met een methode en het is een hele kluif om alles uit die methoden aan het einde van het jaar te hebben behandeld. Het wordt nog moeilijker als je een groep hebt waarbij een (groot) deel van de leerlingen moeite heeft met leren en je het tempo en/of de lesstof moet aanpassen. Je moet dan wel goede redenen hebben om er nog iets nieuws bij te gaan doen en dit dan niet eenmalig, maar wekelijks en over een lange periode. Ik hoor het u al denken: “Regelmatig schiet er een les drama, muziek of tekenen bij in, ten gunste van een reken- of taaltaak en daar komt zij aan met haar filosoferen.”
Aan mij de schone taak om op een duidelijke manier uiteen te zetten, waarom je toch zou moeten gaan filosoferen met de kinderen.
Met het beetje dat ik van filosoferen wist had ik bedacht dat filosoferen goed is voor de taalvaardigheid van kinderen. Kinderen moeten immers hun gedachten onder woorden brengen, zodanig dat een ander ze begrijpt. Ik had ook bedacht dat filosoferen wel goed moet zijn voor het zelfvertrouwen van kinderen. Je zegt wat je denkt, voelt, geeft je mening en dat is nooit fout (het moet wel onderbouwd zijn, niet alleen een loze kreet). Dit zorgt ervoor dat kinderen tijdens het filosoferen veel succeservaringen opdoen, ook de kinderen die niet zo goed kunnen leren. Ik ben er nu wel achter dat filosoferen de kinderen veel meer oplevert dan ik van te voren kon bedenken.
In de Verenigde Staten hebben ze kinderen onderzocht die een tijd lang filosoferen op de basisschool hebben gehad. Uit dit onderzoek blijkt dat die kinderen;
 minder moeite hebben met abstracte vakken, zoals wiskunde en begrijpend lezen
 de verbale vermogens duidelijk hebben bevorderd
 aan zelfvertrouwen hebben gewonnen
 hebben geleerd problemen op een redelijke manier te bespreken
Als je deze uitkomst ziet, vind ik het niet eens meer zo vreemd, dat leerkrachten die experimenteerden met filosoferen op de basisschool, constateerden dat de kinderen minder agressief werden en er minder werd gevochten op het schoolplein. Ze hebben immers de tools in handen om onenigheid verbaal op te lossen.

Het nut van filosoferen is wel duidelijk. De kinderen oefenen een heel scala aan vaardigheden door regelmatig deel te nemen aan een filosofisch gesprek. Ik zal hier de vaardigheden (ofwel; de doelen voor de kinderen) nog even allemaal op een rijtje zetten:
- ontwikkelen van een onderzoekende houding; er wordt een antwoord gegeven op een vraag, dit antwoord moet onderzocht worden (is het antwoord duidelijk, kent iedereen de gebruikte begrippen, heeft iemand een ander antwoord en waarom)
- ontwikkelen van discipline om naar elkaar te luisteren; je wordt gedwongen goed naar elkaar te luisteren (niet alleen horen wat een ander zegt, maar ook begrijpen wat een ander zegt), alleen dan kun je doorvragen wat iemand bedoeld of tegenargumenten inbrengen
- leren om vragen te formuleren; in de meeste onderwijssituaties krijgen kinderen vragen voorgeschoteld waarop zij een antwoord moeten geven. Nu moet een kind een vraag stellen om duidelijk te krijgen wat een ander bedoeld. Dit moet heel duidelijk worden geformuleerd, wil je het antwoord krijgen op de vraag die je in je hoofd hebt
- woordenschatontwikkeling; ieder kind heeft een eigen woordenschat, kent andere woorden dan zijn klasgenoten. Doordat filosofie gaat over wat jij denkt, vindt en voelt (en niet over wat er in de les staat beschreven) zal een kind meer woorden uit zijn woordenschat gebruiken dan in een gewone les. Het gevolg is dat ze van elkaar allerlei nieuwe woorden en begrippen leren. Voor kinderen kan het samen filosoferen een extra stimulans zijn om de taal beter te willen leren beheersen.
- ontwikkelen van de taalvaardigheid (verwoorden van je gedachten); wanneer je een antwoord beargumenteerd moet je goed nadenken over de woordkeuze. Een verkeerd gekozen woord kan tot gevolg hebben dat de ander iets anders begrijpt dan jij bedoelt. Het is erg lastig om je gedachten te verwoorden, de juiste woorden te vinden. Vooral als het gaat om gevoelens. Dit geldt overigens ook voor volwassenen. Probeer voor jezelf maar eens onder woorden te brengen wat je voelt als je verdrietig bent.
- leren redeneren en beargumenteren (logisch denken); gewoon zeggen wat je vindt is niet zo moeilijk, dat doen we de hele dag. Maar zeggen waarom je iets vindt, dat is toch een andere vaardigheid. Ook hiervoor geldt hoe abstracter, hoe lastiger. (mijn fiets is klein, omdat die van mijn vader groter is/ik voel me blij, omdat ……)
- leren een standpunt in te nemen bij een open vraag, maar ook om dit standpunt bij te stellen naar aanleiding van de argumenten die door een ander worden aangedragen.
- abstract leren denken; bij de vraag “wie is Karel de Grote?” probeer je het geleerde concreet voor de geest te halen en als dat niet lukt dan zoek je het antwoord op. Filosofische vragen hebben geen goed of fout antwoord, dat moet je proberen zo goed mogelijk te achterhalen. Dat maakt dat je jezelf dingen moet gaan afvragen, jouw waarheid moet proberen te vinden, zonder dat je daarvoor concrete aanknopingspunten hebt.
- leren reflecteren; je denkt na over je eigen denken, daarvoor moet je onderscheid kunnen maken tussen je eigen denken en de werkelijkheid.
- begrip hebben voor elkaar; doordat de kinderen alles wat ze zeggen moeten beargumenteren leren ze elkaar kennen. Beargumenteren doe je namelijk vanuit je eigen normen en waarden, vanuit dat wat jij belangrijk vindt en dus vanuit je cultuur. Zo komt de cultuur tot uitdrukking in taal. In deze multiculturele en interreligieuze samenleving een must.

Deze vaardigheden komen ook van pas in alle andere vakken. Denk aan taal (woordenschatontwikkeling, begrijpend lezen (abstract denken)), rekenen (het onder woorden kunnen brengen van de oplossingsstrategie) en OJW (aannemen van een onderzoekende houding). Dit zijn slechts enkele voorbeelden.
Filosoferen met kinderen gaat dus eigenlijk niet ten koste van de tijd van de andere vakken, maar komt juist ten goede aan al die vakken. Bovendien denk ik dat filosoferen de sfeer in de klas ten goede komt doordat kinderen elkaar beter begrijpen, zeker wanneer het een multiculturele of interreligieuze klas betreft. En we weten allemaal dat een prettige veilige omgeving de basis is om überhaupt te kunnen leren.
Bij het leren redeneren, speelt ook een groot opvoedkundig en maatschappelijk belang. We leven in een democratie en daarin wordt verwacht dat alle burgers redelijke individuen zijn. Dan moet je wel geleerd hebben te redeneren en dus aan ons leerkrachten de taak om de basis hiervoor in het basisonderwijs te leggen.

Naast nut hebben we het ook over de zin van filosoferen voor kinderen. Tijdens het filosoferen, kun je vragen aan de orde stellen die de kinderen confronteren met de fundamentele levensvragen; Waarom zijn we op aarde, wie ben ik eigenlijk, waar was ik voor ik werd geboren, waar ga ik heen als ik dood ga, enzovoorts. Kinderen verkennen de vraag die is gesteld. Ze brengen daarbij hun gedachten onder woorden en worden gevoed door de gedachten van andere kinderen uit de groep. Dit is een proces waardoor je mijns inziens steeds verder gaat nadenken. Het denken houdt niet op, nadat een kind zijn eerste gedachten heeft geuit. Je probeert steeds preciezer te bedenken en te verwoorden wat je vindt, voelt en denkt. Je hebt het over gevoel dat bij je wordt losgemaakt bij het bespreken van een onderwerp, over de schoonheid van dingen om ons heen. Hierdoor leer je jezelf steeds beter kennen, kom je steeds dichter bij je eigen ik.
Door samen na te denken over vragen waarop je een antwoord wilt hebben, over onderwerpen die betekenisvol en zinvol voor je zijn, die hun oorsprong vinden in verwondering over iets, krijg je kijk op jouw wereld. Je leert anders kijken naar de wereld om je heen.

Ik hoop oprecht dat meer mensen zich hard maken voor filosoferen (op weg naar dialoog) in het onderwijs, op weg naar anders kijken naar deze wereld en dus ook anders met elkaar omgaan. A domani!

Dag 144 - Dialoog en krachtig leren; leren als groep

Ook groepen kunnen leren. Dat geldt voor groepen professionals (docenten), of meer algemeen voor lerende organisaties. En dat geldt ook voor groepen leerlingen, klassen of delen van een klas.
Leren in de groep heeft andere kenmerken dan samenwerkende individuen. Leren in een groep vindt plaats wanneer de leden van de groep de kennis die verspreid is over de individuen in de groep, uitwisselen en onderzoeken, uitgaande van een gemeenschappelijke behoefte en een gemeenschappelijk thema of een gemeenschappelijke kern. In professioneel lerende groepen is die kern vaak het beroep en de behoefte om over dat beroep meer te weten. Dat kan een inhoud zijn (inhoud vakgebied), of een procedure (hoe het beste om te gaan met …). Soms is het meer expliciet (specifiek probleem oplossen), soms meer impliciet (iets bespreken). In een groep leerlingen kan het een serie lessen over een thema zijn waarvan de leerlingen de behoefte hebben daar meer van te weten. In de benadering van leren als groep wordt het onderwerp samen uitgediept. In die situaties wordt er weinig onderwezen (de docent is ook een deel van de groep; of
er is geen docent) en veel gestimuleerd en gecoacht.

Leren als groep kent een aantal voorwaarden:

• In de benadering van leren als groep blijkt het bijzonder belangrijk dat er een wens is om samen iets te weten te komen (collectieve ambitie): de betekenis van het onderwerp zal bij alle betrokkenen duidelijk moeten zijn. Dat betekent dat elk lid van de gemeenschap een relatie moet hebben met het onderwerp. Dat is daarmee geen onderwerp dat de docent kan ‘droppen’. Het is geen onderwerp waar alleen de docent kennis over heeft. Het is een onderwerp waar alle betrokkenen een relatie mee hebben. 

• Het leren in de groep is niet gericht op het streven naar een objectieve waarheid. Het is vooral gericht om samen betekenis te geven aan een vraag, of een oplossing te zoeken voor een probleem. Het antwoord is een ‘waarheid’ die voor de groep betekenis heeft. Dat kan een oplossing voor iets zijn. Dat hoeft niet de beste oplossing te zijn. Dat kan kennis van een onderwerp zijn. Dat hoeft niet de wetenschappelijke kennis van een onderwerp te zijn.

• Leren als groep kan alleen wanneer de betrokkenen zich met zichzelf en met elkaar verbonden weten. Daarmee kunnen de leerders elkaar ondersteunen. Dat vraagt apart aandacht voor de groep als groep en voor de ontwikkeling van een leercultuur in de groep.

Hoe ermee om te gaan?

In een gemeenschap van leerders is de rol van de docent een andere dan in de reguliere situatie. Dat blijkt al uit het bovenstaande. De docent is nu degene die leerlingen motiveert om met het onderwerp aan de slag te gaan (betekenis geven aan het onderwerp), die de leerlingen tijd geeft, die het leren van iedereen stimuleert, en die ervoor zorgt dat de leergemeenschap aan het leren blijft (in dialoog) en degene die zelf leert.

Deze vijf vaardige handelwijzen zijn belangrijk voor het creëren van een lerende groep.

• Een van de belangrijkste taken van de docent lijkt daarmee dat hij in staat is het onderwerp betekenis te geven voor de leerlingen, dat hij in staat is het zo levend te maken, dat zij in staat zijn zich aan dat onderwerp te verbinden. De docent moet daarom zelf betrokken zijn bij het onderwerp, en in staat zijn om wat ‘drama’ te creëren om het onderwerp betekenis te geven aan leerlingen;

• Om zo met een onderwerp aan de slag te gaan, veronderstelt dat docenten leerlingen voldoende tijd en ruimte geven om zich aan het onderwerp te verbinden, om aan het onderwerp betekenis te geven. Zo leren vraagt om tijd. Betekenisgeving ontstaat niet op het derde uur op maandag. Die ontstaat wanneer de leerling eraan toe is. Dat betekent dat een van de vaardige handelwijzen van docenten is, dat ze moeten kiezen welke onderwerpen ze wel en niet centraal willen stellen. En wat ze dus achterwege moeten laten;

• Een andere vaardige handelwijze van de docent zal er uit moeten bestaan dat hij in staat is de dialoog tussen leerlingen in stand

te houden. Dat zal vooral gebeuren als hij in staat is de eigen vakkennis regelmatig achterwege te houden. Dat is bij voorbeeld het geval wanneer de leerlingen iets onjuist zeggen. De docent zou dan eerder moeten komen met vragen dan met hoe het werkelijk zit. Want met dat laatste stopt de dialoog;

• En daarmee is één van de belangrijkste vaardige handelwijzen van de docent genoemd, namelijk het in stand houden van de dialoog met álle leerlingen. De dialoog zou alle hoeken van het lokaal moeten omvatten, alle leerlingen, alle kennis aanwezig in de leerlingen en gekoppeld aan alle kennis die in boekvorm in het lokaal aanwezig is;

• Een docent die zo werkt in een groep leerling zal zelf ook veel leren. Dat is een van de kenmerken van leren in een groep. De ontdekkingsreis is er voor alle betrokkenen.

Dialoog in het onderwijs, DOEN! A domani!

(Bron: Onderwijs maak je samen )

Dag 143 - Dialoog; een filosofie, methodologie of tool&techniek

De vraag van vandaag is of de dialoog een filosofie,methodologie of tool & techniek is.( uit het document "Dialoog en de kunst van het loslaten" van M.B.C. Jaspers en A.A.R. Kwakkelaar)

Filosofie
De dialoog berust op het principe dat (be)denken en uitvoeren nauw met elkaar verbonden zijn en een kern

van gemeenschappelijke betekenis hebben. Dit betekent dat het voeren van de dialoog ons inziens een onderliggend mentaal model vraagt van gezamenlijk willen onderzoeken, gezamenlijk willen afwegen van argumenten en gezamenlijk willen leren en kennis creëren. Voor organisaties betekent het voeren van de dialoog een vertaling van de visie van organisaties dat de ander een potentiële bron van kennis en informatie is en dus de gesprekspartner met wie de dialoog te voeren is. Dit zijn in ieder geval de eigen medewerkers,maar ook klanten, concurrenten, beroepsverenigingen en mensen uit andere disciplines.

Methodologie
De methodologie is in feite de honorering van de filosofie. Hierin wordt de manier van zijn geoperationaliseerd. In organisaties kan dit tot uiting komen in het werken met teams, het formuleren van projecten met direct belanghebbenden, aandacht en erkenning voor informeel leren (op de gang, tijdens lunchpauzes, het personeelsfeest et cetera), voor het praten mét in plaats van óver klanten.
Intervisie, collegiale consultatie, coaching en mentoring worden gestimuleerd.
Informatie is toegankelijk voor wie dat nodig heeft. Er wordt gezocht naar externe en interne leerpartners, leernetwerken worden opgezet, er is actieve deelname aan bench-marking en inhoudelijke versterking van regulier werkoverleg.

Tool&techniek
Een dialoog voeren is niet eenvoudig . Het technisch kunnen voeren van de dialoog stelt hoge eisen aan
communicatieve vaardigheden en reflectief vermogen: luisteren, reflecteren, samenvatten, doorvragen, opschorten van de eigen overtuigingen en het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal en betekenis. Beheersing van die techniek, van de kunst van de dialoog, dialectiek geheten, is voorwaarde voor vruchtbare samenwerking. Dit vergt training en discipline.

Op grond van bovenstaande ten aanzien van filosofie, methodologie en tool&techniek komen we tot de conclusie dat de dialoog een methodologie en een &techniek is die een bepaalde filosofie veronderstelt.
De dialoog is immers niet slechts een stel technieken om organisaties te verbeteren, de communicatie te bevorderen, overeenstemming te bereiken of complexe problemen op te lossen.
In de dialoog manifesteert zich het grondprincipe van samenwerken en betrokkenheid, niet alleen in denken, maar ook in handelen. Dit betekent dat het voeren van de dialoog alleen waarde heeft als de omgeving er waarde aan ontleent en ernaar handelt. Naast deze mentale aspecten moet de organisatie de dialoog
willen faciliteren, zowel in tijd en ruimte.

Echter, het voeren van de dialoog in een omgeving die niet in staat en bereid is om gezamenlijk te leren en kennis te creëren is als een ongeleid projectiel. Het voeren van de dialoog wordt dan als een rituele dans ervaren, die een bron van frustratie bij actoren kan opleveren. Immers, door de dialoog uitsluitend als tool&techniek en methodologie in te zetten, geeft men de actoren het idee als serieuze gesprekspartner te worden gezien om gezamenlijk kennis te creëren. Wanneer dit idee door de organisatie niet wordt vertaald in het handelen, werkt dit contraproductief en zijn ‘gesprekspartners’ een illusie armer. De organisatie kan dan
als onbetrouwbaar en onveilig worden ervaren, waardoor medewerkers onzeker worden en ‘fundamentalistische’ neigingen gaan vertonen. Dit betekent, dat medewerkers uit onzekerheid vast blijven houden aan het eigen mentaal model, waardoor de kans om gezamenlijk te leren teniet wordt gedaan. De organisatie kan hierdoor uiteindelijk in gevaar komen, doordat bijvoorbeeld noodzakelijke veranderingen worden tegengehouden of niet worden doorgevoerd.

Tot slot
De dialoog kan ons inziens alleen plaatsvinden in een context van een organisatie die in verandering is, en waar men bereid en in staat is van elkaar te leren. Een organisatie die niet in verbinding staat met haar omgeving en zich dus niet bewust is van de veranderingen die daar plaatsvinden, ervaart niet de noodzaak om gezamenlijk tot nieuwe betekenisgeving te komen. Niet alleen moet de organisatie in verbinding staan met haar omgeving, ook moet zij erop gericht zijn de doelen op individueel, groeps- en organisatieniveau zoveel mogelijk met elkaar in lijn en in verband te brengen. Dit om onderling samenhang te bevorderen en fragmentatie en kennisverspilling te voorkomen

Dag 142 - Dialoog & de andere kant van lesgeven

Gert Biesta

Donderdag 15 mei, op de voorlaatste Onderwijsavond van hetkind, gaf Gert Biesta, onderwijspedagoog en hoogleraar aan de Universiteit van Luxemburg, voor een stampvolle en muisstille zaal een lezing over zijn werk. Onlangs verscheen van hem het boek ‘The Beautiful Risk of Education’ dat besproken werd door o.a. Hartger Wassink en Simon Verwer. In september verschijnt de Nederlandse vertaling door René Kneyber. In zijn lezing gaf Biesta een overzicht van de ideeën die hij in eerdere boeken en artikelen ontwikkelde en die hij verder uitwerkte in zijn laatste boek.(een artikel van Dick van der Wateren weer)

Ik plukte er uit waar hij aansluit bij de dialoog, maar zou iedereen die in het onderwijs zit aanraden het artikel op de website hetkind.org helemaal te lezen

Het gaat er  in het onderwijs niet om dat kinderen leren, maar dat ze iets leren, dat ze met een bepaald oogmerk leren en dat ze van iemand leren. Daarvoor introduceert Biesta drie onderwijspedagogische grondbegrippen: in de wereld komen, uniciteit en dialoog.(nogmaals; ik heb de dialoog uitgelicht)

Er is nog een kant aan onderwijzen, of lesgeven. Les geven is letterlijk het geven van een geschenk. De leerling kan het geschenk aanvaarden of afwijzen. De leerling kan het niet opeisen of afdwingen en de docent kan het ook niet opdringen. Docent en leerling zijn er samen voor verantwoordelijk dat er onderwijs plaats vindt. In die zin is onderwezen worden een existentiële uitdaging. Het gaat hier namelijk om vaak lastige boodschappen, die letterlijk een last zijn en je belasten. Als het goed is maken die een diepere waarheid zichtbaar. Onderwijzen en onderwezen worden zijn beide moeilijk en het zal inmiddels duidelijk zijn dat dit veel verder gaat dan alleen maar ‘leren’.

Waarom is de ervaring van ‘onderwezen worden’ belangrijk? Omdat het leerlingen op een heel andere manier in de wereld zet dan in het geval van leren. Ze worden op een volwassen manier aangesproken. Niet: Hoe kan ik dit begrijpen? Maar: Wat vraagt dit van mij?

Onderwezen worden roept weerstand op en dat kan een irritante en soms frustrerende ervaring zijn, omdat het onderbreekt wat zich aan het ontwikkelen was. Zo komt de student in dialoog met de ander en het andere – een dialoog op weg naar volwassenheid. Docenten kunnen proberen hun leerlingen weerstand als iets positiefs te laten ervaren en gaan er samen met hen mee aan de slag. Dat kan bij uitstek in de kunst en door het werken met weerbarstig materiaal, zoals hout, steen en klei. Ook kunnen we onze leerlingen laten oefenen met sociale weerstand. Zo stimuleert het onderwijsproces de vorming van de wil van de leerling. En zo wordt de school een oefenplaats voor een volwassen omgang met de ander en het andere. Letterlijk een vrijplaats waar gewerkt wordt aan de dialoog van kind en wereld.

Wederom een pleidooi voor dialoog in het onderwijs lijkt me. A domani!

Dag 141 - Dialoog & Aandacht voor Zijnsoriëntatie

Een boeiend stuk van Circle of Art. Voer voor het boek. EQ speelt ook een belangrijke rol.

De complexiteit van de huidige tijd vraagt om gespreksvormen die leiden tot vernieuwing van onze economie tot een duurzame ecologische samenwerking. Wat wij hiervoor nodig hebben is het creëren van de juiste condities waarin diverse intelligenties in gemeenschap kunnen worden samengebracht. De oude wijze indianen en aristocraten van het oude Griekenland maakten gebruik van de dialoog om tot nieuwe overeenstemming te komen.

Dialoog is een effectieve manier van communiceren waarbij we elkaar inspireren tot samen-denken.
Het stimuleert luistergedrag en geeft ruimte aan eigenwijze invulling van gespreksthema's. Het voeren van een dialoog geeft iedereen een stem waarmee hij/zij gehoord wordt en zo vanuit eigen- wijsheid bijdraagt aan een gezamenlijke intelligentie. De intentie van deze activiteit is diversiteit te verbinden tot een samenwerkend brein van creatief inzicht.

Dialoog vormt een goede basis te inspireren tot grensverleggende inzichten die kunnen leiden tot uitvoerende projecten én helpt aandacht in onderlinge relaties te versterken waarmee we elkaar begrijpen. Wat wij hiervoor nodig hebben is het creëren van de juiste condities waarin een diversiteit aan intelligentie kan worden samengebracht.

Samen –met vele ogen- kijken naar iets wat je nooit alleen kunt zien wordt ook wel Pareltaal genoemd. Een moeiteloze samenlevingskunst waar parels worden gevangen in kleine stukjes werkende wijsheid. De kennis, kunde en ervaringen van anderen helpen je bij jouw levenskunstenaarschap waarin iedere parel een wens vervult. De beroemde Griekse filosoof Socrates, ±400 v Chr. voerde de dialoog om te onderwijzen, hij stelde vragen om de individuele mens van binnenuit tot inzicht te laten komen.

Dialoog als meesterschap voor de 21e eeuw...

De dialoog als open systeem voor het samenbrengen van gezamenlijke intelligenties. Het woord dialoog is afkomstig van het Grieks dialogos wat zoveel betekend als; dia=door en logos=woord, het verwijst naar de zin, betekenis, bewustzijn, wat door het woord wordt overgebracht. De beroemde Griekse filosoof Socrates, ±400 v Chr. voerde de dialoog om te onderwijzen, hij stelde vragen om de individuele mens van binnenuit tot inzicht te laten komen.

In dialoog wordt een thema van verschillende invalshoeken belicht én wordt men waarnemer van de eigen gedachten en fijngevoeligheid die veel verder reikt dan ons automatische denken.

Mijn brein = gesloten systeem > en/of
Ons brein = open systeem > en/en

In dialoog geven we de leiding aan het bewustzijn, hier zijn wel specifieke voorwaarden voor nodig om te laten plaatsvinden. Veelal worden gesprekken niet geleidt door het bewustzijn, maar door het denken met zijn directe oordelen.
Het is nodig om te vertragen zodat we tussen stimulus en respons kunnen indalen voor dieper onderzoek
Bewust innerlijk oordeel uitstellen, want dat is de respons die direct uit het automatische brein komt in reactie op de stimulus.
Het in vrijheid stellen van waarden, bv. ons zelfbeeld of culltuur etc. het vraagt van ons emotionele volwassenheid = emotionele intelligentie (EQ HQ).

We zijn intelligenter als we deel uitmaken van een intelligente gemeenschap. De capaciteit van ons brein wordt bepaald door het aantal actieve verbindingen (neurale paden). Wanneer we dialoog toepassen binnen sociale gemeenschappen of organisaties zal de capaciteit van onze denkkracht exponentieel toenemen. Er ontstaat vervolgens een collectieve intelligentie vanuit een collectief bewustzijn.

Een open systeem...
Dialoog herstelt groei en geeft gezonde voeding aan een gemeenschap, team of organisatie.

Een Bohmiaanse dialoog is een vorm van samen –met vele ogen- kijken naar iets wat je nooit alleen kunt zien. Individuele blindheid kan alleen helemaal worden gezien door samen te gaan kijken. In groepsverband kunnen transformatieprocessen veel sneller worden volbracht. We kunnen alleen gezamenlijk onze collectieve informatievelden veranderen waarmee we collectieve transformatie mogelijk maken.

Bohemiaanse dialoog wordt ook wel de Pareltaal genoemd in een moeiteloze samenlevingskunst waar parels worden gevangen in kleine stukjes werkende wijsheid. De kennis, kunde en ervaringen van anderen helpen je bij jouw levenskunstenaarschap waarin iedere parel een wens vervult.

De wens is de vader van de gedachte...
Als we op elkaar gelijkende wensen vervuld zien, worden we nieuwsgierig naar de manier waarop dat is gebeurd. Als we de werkzame bestanddelen tot samenhangend, reproduceerbaar geheel weten te vormen, hebben we het recept, een oplossingspatroon, een succesformule.

Als transformatie op microniveau plaatsvindt, ontstaat als vanzelf transformatie op macroniveau.
Transformeren vanuit kernkracht .......
Ook in de cultuuromslag van een organisatie.
Circle of Art organiseert en begeleidt dialoog bijeenkomsten. Meer info op http://www.circleofart.nl 

Dag 140 - Stel je voor dat de hele wereld zou zwijgen

Wat is stilte voor jou allemaal. Welke ken je en welke koester je, of ben je bang voor. Handig om te weten als je in dialoog gaat, want de stilte komt zeker langs. Een blog ter inspiratie. A domani ragazzi!

Learn to get in touch with the silence within yourself, and know that everything in life has purpose. There are no mistakes, no coincidences, all events are blessings given to us to learn from.

Elisabeth Kubler-Ross

Read more at http://www.brainyquote.com/quotes/keywords/silence.html#mfuodoLhlgr1cqro.99

Silence - can it help you get your point across better than speaking?  See what these famous people had to say about the virtue of silence.

• I've begun to realize that you can listen to silence and learn from it. It has a quality and a dimension all its own. - Chaim Potok, The Chosen
• Silence is a source of great strength. - Lao Tzu
•  Nothing strengthens authority so much as silence. -  Leonardo da Vinci
•  Blessed is the man who, having nothing to say, abstains from giving us wordy evidence of the fact. - George Eliot, Impressions of Theophrastus Such
• In the end, we will remember not the words of our enemies, but the silence of our friends. - Martin Luther King, Jr. 
• Silence is a true friend who never betrays. - Confucius 
• Silence is the sleep that nourishes wisdom. - Francis Bacon 
• Silence is golden when you can't think of a good answer. - Muhammad Ali 
• Silence is the most perfect expression of scorn. - George Bernard Shaw 
• Choose silence of all virtues, for by it you hear other men's imperfections, and conceal your own. - George Bernard Shaw 
• Silence is a text easy to misread. - A. A. Attanasio, The Eagle and the Sword
• Tis better to be silent and be thought a fool, than to speak and remove all doubt.  - Abraham Lincoln
• He who does not know how to be silent will not know how to speak. - Ausonius
• There is no need to go to India or anywhere else to find peace. You will find that deep place of silence right in your room, your garden or even your bathtub. - Elisabeth Kubler-Ross
• I have found out in the course of a long public life that the things I did not say never hurt me. - Calvin Coolidge
• Go placidly amid the noise and haste, and remember what peace there may be in silence. - Max Ehrmann, Desiderata
• The saying is true "The empty vessel makes the greatest sound." - William Shakespeare, Henry V  (Act IV, scene 4)
• There are times when silence is the best way to yell at the top of your voice. - O. A. Battista
• Speech is of time, silence is of eternity. - Thomas Carlyle, Sartor Resartus
• Be silent and safe—silence never betrays you. - John Boyle O'Reilly, Rules of the Road

Gedicht!

Stel je voor dat de hele wereld zou zwijgen

Niemand zou iets zeggen
Niemand zou een mening uitspreken
Zou niemand een mening hebben?
Niemand zou discussiëren

Er zou rust heersen
Nooit een grote mond
Nooit gezeur
Nooit meningsverschillen
Nooit ruzie
Alleen bezig met zichzelf

Er zou geen onzin zijn
Geen verschil
Geen discriminatie
Geen onderscheid
Iedereen gelijk?

Stilte geeft rust
Stilte denkt na                            

Stilte maakt een mens
Zolang stilte maar een kans krijgt

Stilte vermoordt gesprekken
Stilte verstikt meningen
Stilte verstikt discussies
Stilte verstikt mensen

Stilte is positief
Stilte is negatief
Stilte creëert
Stilte verwoest

Stilte is een keuze
Stilte is nuttig
Zonder stilte geen wereld
Zonder stilte geen eigen personen

Stilte is mooi
Zonder stilte geen geluid
Geen onderscheid
Alles hetzelfde

Hoe erg stilte ook kan zijn
Stilte helpt mensen
Stilte heelt

Stilte maakt angstig
Want onbekend
Stilte dat helpt je
Stilte dat went


(Mitchel )

Dag 138 - Il dolce far niente en de Dialoog

Il dolce far niente staat in Italië voor "het zalige nietsdoen". Wij niet-Italianen vertalen dat al snel als luiheid, zinloos, tijd verspillend en contra-productief. Mijn Italiaans vrouw wist uit te leggen dat het staat voor met aandacht niets-doen. In Italië staat dat al snel voor lekker eten, een wijntje drinken, een wandelingetje maken. Alleen, maar minstens zo vaak in goed gezelschap. In ieder geval even uit de Rat-race van de dag stappen.
Vandaag met zomerse temperaturen is het niet lastig het tempo van far niente op te pakken, maar grappig genoeg kom je dan op de schaarse internetminuten ook precies weer die dingen tegen die met deze 'zalige' vertraging te maken hebben.
Gisteren in het uitgebreide verslag van Marian Dijksman lazen we al  "De kracht van de Dialoog: de kracht van het laten (gebeuren)".
Op de een of andere manier is niets-doen dus soms juist heel productief en naar mijn (en gelukkig anderen hun) beleving zelfs een wezenlijk (zo niet belangrijkste) onderdeel of eigenschap van de Dialoog. En is dat dan ook wellicht de grootste reden dat de Dialoog nog zo sporadisch toegepast wordt. We willen gewoon te snel, zo zijn we inmiddels getraind.
Het eerste dat ik tegenkwam over vertragen was een Ted-ed filmpje van Carl Honore met de sprekende titel "Praising slowness". Neem de tijd, om het filmpje te bekijken, in alle rust.

In een dialoog is vertraging (van denken & reageren) van doorslaggevend belang. Zoals ik al eerder resumerend schreef in het blog "Vertragen om te versnellen - dag 17) ;
1) Door vertraging van gedachten ben je beter in staat de ander te horen en is de mogelijkheid dat je begrijpt wat de ander wilt zeggen en bedoeld eerder aanwezig.
2) Door niet op het doel af te willen hollen bereik je sneller een eventueel doel.
3) Door meer tijd te investeren in een dialoog bereik je meer tijdwinst in het (werk)proces) na de dialoog.

Ik wens al mijn lezers regelmatig dolce far niente, zeker als de intentie is een Dialoog met een ander aan te gaan. A domani!