Dag 124 - Het lerend vermogen van teams en dialoog.

Glimlachend loop ik alleen verder met mijn anonieme en onzichtbare blogvolgers. Sinds een paar weken schrijf ik samen met Kees Schilder een boek en dat is een reuze boeiende aangelegenheid. Ik verklap nog niet te veel over de inhoud, maar de goede verstaander zal weten dat de Dialoog er een belangrijke rol in speelt. Het gaat ook over teams en hoe deze zich weten te ontwikkelen tot autonoom werkende clusters die prima in staat zijn hun werk vorm te geven in samenspraak met een "leidinggevende", maar daarover later veel meer. teams zijn fascinerende fenomenen waar al veel over is geschreven. We kijken iets dieper.

Een willekeurige groep mensen wordt een groep als ze in elkaars nabijheid verkeren en een gemeenschappelijk doel hebben. Kenmerkend is dat mensen zichzelf tot de groep rekenen. In een team is er naast het gemeenschappelijke doel ook solidariteit, respect en verbondenheid. Teambelang gaat boven eigen belang en de leden zijn bereid iets van de eigen doelen op te geven. Een team levert een product dat is ontstaan door samenwerken. Het resultaat stijgt uit boven de optelsom van de individuele resultaten.

Belang van de dialoog voor een team

Herken je dit? Dat je in je team samenwerkt, samen uitwisselt, maar dat er niets uitkomt? Dat je met elkaar praat, maar dat de gesprekken niet leiden tot vernieuwing of verandering?
 Probeer de interactie dan eens naar een hoger plan te tillen. Laat verfrissende ontmoetingen ontstaan. Verfrissende ontmoetingen zijn ontmoetingen waarin je elkaar echt hoort. Waarin je samen nieuwe initiatieven ontplooit, die leiden tot echte resultaten. Als dat lukt, spreken we van een dialoog.

In essentie is het coachen van een team gericht op het vergroten van het lerend vermogen van het team. Door in de context van het team samen te leren van ieders ervaringen en inzichten. En mét het team tot nieuwe kennis en actie te komen. Waardoor de leden van het team beter in staat zijn effectief en proactief om te gaan met dat wat zich aandient in hun beroepspraktijk. De dialoog – ook wel de kunst van het samen denken of samen leren genoemd – is bij uitstek het middel om het lerend vermogen van een team te vergroten. En eenmaal gewend zijn aan dialoog betekent nooit meer terug willen, zo is ook de ervaring van topteams van niet alleen Shell en Motorola maar ook van innovatieve onderwijsinstellingen als het Finse Teamacademy en de Britse Studio Schools. Maar ook al is de dialoog zo oud als de mensheid zelf, we zijn verleerd hoe we een dialoog moeten voeren. Het leren wat een dialoog is, wat de basisprincipes zijn en welke voorwaarden van belang zijn en hoe dat alles kan worden toegepast in teamcoaching, is dan ook van doorslaggevend belang.

De dialoog kan volgens Nancy Dixon (1998) het beste omschreven worden als een open gesprek dat bestaat uit tweerichtingsverkeer omdat de persoonlijke relatie tussen de gesprekspartners een belangrijke rol speelt. In de dagelijkse praktijk blijkt het moeilijk om van dagelijkse interactie een echte dialoog te maken. Om tot een echte dialoog te komen, is het belangrijk dat mensen zich openstellen. Het gaat niet om een winnaar of een verliezer. Het gaat om het gezamenlijk onderzoeken van verschillende perspectieven. Daarbij is van belang (gebaseerd op Kessels, Boers en Mostert, 2002):

 - bereid zijn om te luisteren en vragen te stellen;
-  oordelen uitstellen en eigen aannames, veronderstellingen en ideeën willen onderzoeken;
-  niet fixeren op oplossingen;(dat is pas echt een uitdaging voor velen!)
-  (ruim) de tijd nemen en geven aan jezelf en anderen.

Verfrissende ontmoetingen

Hoe realiseer je samen verfrissende ontmoetingen? Drie voorbeelden voor een mogelijk eerste start:
1) Aandacht voor vaardigheden: heb aandacht voor wat er nodig is om een dialoog te starten. Niet iedereen kan zomaar een gesprek voeren op een dialogische manier. Trek als team de conclusie wat jullie daarvoor nodig hebben. Wat moet er geleerd worden?

2) Verfris de vergadering: probeer de dynamiek van de bijeenkomst te veranderen. Zoom af en toe eens uit. Verander letterlijk iets in de ruimte. Schuif de tafel eens aan de kant en ga in een kring zitten. Iedereen kan elkaar in de ogen kijken en er staat (letterlijk) niets meer tussen de teamleden in.

3) De draad vasthouden: houd tijdens vergaderingen de lijn goed vast. Duidelijke doelen, helderheid over de richting en iemand die de grote lijn in de gaten houdt, werkt krachtig.

We gaan de komende tijd het teamfenomeen verder belichten. Voor nu, saluut, zwijgende lezers :-)

(Bron: LOOK (Wetenschappelijk Centrum Leraren Onderzoek) is een expertisecentrum voor de professionele ontwikkeling van, voor en door leraren)