Als er al een eigenschap is die je dichter bij een dialogische houding kan brengen, dan is dat wel nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid veronderstelt namelijk niet (helemaal) weten.
Nieuwsgierigheid zien we vooral bij jonge kinderen.
Nieuwsgierigheid is een natuurlijk onderzoekend gedrag dat leidt tot verkenning, onderzoek, en leren. Helaas betekent nieuwsgierigheid in onze samenleving ook vaak onbescheidenheid of zelfs onbeschaamdheid, waardoor veel mensen deze onderzoekende geest als negatief bestempelen.
Maar laten we eens kijken hoe nieuwsgierigheid de dialoog voedt aan de hand van de 10 kernvaardigheden die Martina en Johannes Hartkemyer noemen in hun boek Die Kunst des Dialogs, kreative Kommunikation entdecken (pag. 38 – 55). We lopen ze één voor één langs.
1. De houding van een lerende aannemen – Een lerende vraagt om openheid, om de nieuwsgierigheid van de beginner en niet de opstelling van de wetende, de expert of professional. In de nieuwsgierige niet-wetende kan ruimte ontstaan om ook eigen denk- en gedragspatronen te onderzoeken, naast die van de ander(en).
2. Radicaal respect tonen – Hiermee bedoelen zij dat respect dat meer vraagt dan alleen een soort tolerantie. Zij zien het als een belangrijk empatisch element dat de opstelling vraagt van ’ik accepteer niet alleen wie je bent, maar ik zal ook mijn best doen de wereld vanuit jouw perspectief te zien” Proberen de wereld te zien zoals de ander vraagt ook om een flinke dosis nieuwsgierigheid.
3. Open staan – Het blijft vaak een wat ongrijpbaar begrip, openheid. De Hartkemyers zeggen dat openheid ontstaat wanneer mensen bereid zijn zich voor elkaar te ontdoen van hun overtuigingen en bereid zijn elkaar hun eigen denkwijze mede te delen en deze te laten beïnvloeden door de ander. Ook zeggen zij dat, om deze openheid te kunnen realiseren, er vertrouwen en veiligheid nodig is, om niet gekwetst te worden. Dit gevoel van veiligheid is ook belangrijk omdat in een dialoog het onbekende wordt verkent. Door angst te vervangen door nieuwsgierigheid krijgt de zo belangrijke openheid meer ruimte.
4. Spreken vanuit je hart – Nog zo’n lastige vaardigheid. Alleen praten over die dingen die je werkelijk aan het hart gaan, die werkelijk belangrijk voor je zijn. Proberen de moed te hebben je werkelijk te laten zien aan de ander. Een flinke dosis nieuwsgierigheid, een willen weten en begrijpen, naar wie je jezelf bent kan daarbij helpen. Op onderzoek gaan in jezelf wat nu echt belangrijk voor je is en waarom.
5. Luisteren – Luisteren betekent ook gehoord worden. Aandacht en erkenning krijgen. Hierdoor groeit het (zelf)respect en de openheid van de andere deelnemers. Als jij luistert, op een actieve manier, en waarneemt wat de ander probeert uit te drukken, verbaal en non-verbaal, dan brengt dat de ander vaak tot een onverwachte creativiteit. Creativiteit met frisheid, diepgang en onverwachte inzichten. Je probeert, nieuwsgierig, waar te nemen wat voor diepere betekenissen er zitten tussen de woorden en zinnen van de ander(en). Dat is luisteren naar de ander.
6. Vertragen – De dialoog biedt de mogelijkheid van een tegenbeweging van rust en verlangzaming in een cultuur waarin snelheid en efficiëntie maatgevend zijn. Het ligt in de natuur van de dialoog dat het communiceren vertraagd wordt. Mensen praten één voor één (niet door elkaar), kunnen rustig uitspreken (vallen elkaar niet in de rede) en krijgen de ruimte en rust om te zeggen wat zij willen. Nieuwsgierigheid helpt mensen gezamenlijk te onderzoeken wat deze vertraging voor hen betekent, wat het oplevert.
7. Opschorten van je vooronderstellingen, aannames en beoordelingen – Wellicht de moeilijkste van de kernvaardigheden van de dialoog. Onze vanzelfsprekende interpretaties van de werkelijkheid hebben we van kinds af aan eigen gemaakt. We leren, vooral van anderen, dat de wereld zo in elkaar zit, zo mensen zijn, dat normaal is en dat niet en dat je dat moet doen en dat moet laten. Genoeg van deze generalisaties en vanzelfsprekendheden zijn bijzonder nuttig in ons leven, maar net zo veel zitten juist in de weg. Door nieuwsgierig te zijn naar vooral ook jouw eigen vooronderstellingen, aannames en beoordelingen, deze te kunnen parkeren, komt er ruimte voor nieuwe inzichten en betekenisgeving.
8. Constructief redeneren – Een heerlijke eigenschap van de dialoog; mensen delen niet alleen hun standpunten of meningen, maar geven ook aan waar deze vandaan komen, waar ze op gebaseerd zijn. De ander hoeft daar niet om te vragen. De ander deelgenoot maken van jouw eigen denkproces vanuit de houding dat jouw “visie” slechts een mogelijkheid is en niet de waarheid. Van daaruit kun je gezamenlijk een voorstelling maken en begrip van zaken ontwikkelen die rijker en vollediger zijn dan die waartoe je in je eentje in staat bent. Nieuwsgierig zijn wat dit samen voorstellen en ontwikkelen oplevert draagt bij aan vernieuwing, creativiteit en transformatie.
9. Een vragende houding hebben – Vanuit de houding van lerende, willen begrijpen, geef je rol van niet-wetende op en kun je d.m.v. onderzoekende vragen proberen beter te begrijpen wat de aandacht heeft. Vragen zijn afgewogen. Mooie overpeinzingen voor je wat vraagt (of iets wilt zeggen)zijn deze vanuit de Sufi’s.
10. Jezelf als observator observeren – Bij jezelf registreren hoe jij zelf waarneemt. Nieuwsgierigheid helpt je waar te nemen welke gedachten, beelden en gevoelens er in je opkomen als iemand iets zegt of als je iets hoort. Je neemt de reflexen van je denken en voelen waar. Welke reflexgedachten- of gevoelens hangen samen met eerdere gebeurtenissen? Welke horen thuis in de dialoog die je nu met de ander voert? Een nog grotere verlangzaming zorgt voor diepgang en verruiming of verfrissing van de eigen inzichten (die eventueel weer met de ander(en) gedeeld kunnen worden).
Nieuwsgierigheid draagt dus bij aan een dialogisch klimaat waarin mensen elkaar, en zichzelf, mogen ontmoeten, verkennen en ontwikkelen. Misschien draagt nieuwsgierigheid, om de woorden van George Macaulay Trevelyan, een Engels historicus, te gebruiken wel bij aan een échte beschaving; “Belangeloze intellectuele nieuwsgierigheid is het hartebloed van echte beschaving”.
Nieuwsgierigheid zien we vooral bij jonge kinderen.
Nieuwsgierigheid is een natuurlijk onderzoekend gedrag dat leidt tot verkenning, onderzoek, en leren. Helaas betekent nieuwsgierigheid in onze samenleving ook vaak onbescheidenheid of zelfs onbeschaamdheid, waardoor veel mensen deze onderzoekende geest als negatief bestempelen.
Maar laten we eens kijken hoe nieuwsgierigheid de dialoog voedt aan de hand van de 10 kernvaardigheden die Martina en Johannes Hartkemyer noemen in hun boek Die Kunst des Dialogs, kreative Kommunikation entdecken (pag. 38 – 55). We lopen ze één voor één langs.
1. De houding van een lerende aannemen – Een lerende vraagt om openheid, om de nieuwsgierigheid van de beginner en niet de opstelling van de wetende, de expert of professional. In de nieuwsgierige niet-wetende kan ruimte ontstaan om ook eigen denk- en gedragspatronen te onderzoeken, naast die van de ander(en).
2. Radicaal respect tonen – Hiermee bedoelen zij dat respect dat meer vraagt dan alleen een soort tolerantie. Zij zien het als een belangrijk empatisch element dat de opstelling vraagt van ’ik accepteer niet alleen wie je bent, maar ik zal ook mijn best doen de wereld vanuit jouw perspectief te zien” Proberen de wereld te zien zoals de ander vraagt ook om een flinke dosis nieuwsgierigheid.
3. Open staan – Het blijft vaak een wat ongrijpbaar begrip, openheid. De Hartkemyers zeggen dat openheid ontstaat wanneer mensen bereid zijn zich voor elkaar te ontdoen van hun overtuigingen en bereid zijn elkaar hun eigen denkwijze mede te delen en deze te laten beïnvloeden door de ander. Ook zeggen zij dat, om deze openheid te kunnen realiseren, er vertrouwen en veiligheid nodig is, om niet gekwetst te worden. Dit gevoel van veiligheid is ook belangrijk omdat in een dialoog het onbekende wordt verkent. Door angst te vervangen door nieuwsgierigheid krijgt de zo belangrijke openheid meer ruimte.5. Luisteren – Luisteren betekent ook gehoord worden. Aandacht en erkenning krijgen. Hierdoor groeit het (zelf)respect en de openheid van de andere deelnemers. Als jij luistert, op een actieve manier, en waarneemt wat de ander probeert uit te drukken, verbaal en non-verbaal, dan brengt dat de ander vaak tot een onverwachte creativiteit. Creativiteit met frisheid, diepgang en onverwachte inzichten. Je probeert, nieuwsgierig, waar te nemen wat voor diepere betekenissen er zitten tussen de woorden en zinnen van de ander(en). Dat is luisteren naar de ander.
6. Vertragen – De dialoog biedt de mogelijkheid van een tegenbeweging van rust en verlangzaming in een cultuur waarin snelheid en efficiëntie maatgevend zijn. Het ligt in de natuur van de dialoog dat het communiceren vertraagd wordt. Mensen praten één voor één (niet door elkaar), kunnen rustig uitspreken (vallen elkaar niet in de rede) en krijgen de ruimte en rust om te zeggen wat zij willen. Nieuwsgierigheid helpt mensen gezamenlijk te onderzoeken wat deze vertraging voor hen betekent, wat het oplevert.
7. Opschorten van je vooronderstellingen, aannames en beoordelingen – Wellicht de moeilijkste van de kernvaardigheden van de dialoog. Onze vanzelfsprekende interpretaties van de werkelijkheid hebben we van kinds af aan eigen gemaakt. We leren, vooral van anderen, dat de wereld zo in elkaar zit, zo mensen zijn, dat normaal is en dat niet en dat je dat moet doen en dat moet laten. Genoeg van deze generalisaties en vanzelfsprekendheden zijn bijzonder nuttig in ons leven, maar net zo veel zitten juist in de weg. Door nieuwsgierig te zijn naar vooral ook jouw eigen vooronderstellingen, aannames en beoordelingen, deze te kunnen parkeren, komt er ruimte voor nieuwe inzichten en betekenisgeving.
9. Een vragende houding hebben – Vanuit de houding van lerende, willen begrijpen, geef je rol van niet-wetende op en kun je d.m.v. onderzoekende vragen proberen beter te begrijpen wat de aandacht heeft. Vragen zijn afgewogen. Mooie overpeinzingen voor je wat vraagt (of iets wilt zeggen)zijn deze vanuit de Sufi’s.10. Jezelf als observator observeren – Bij jezelf registreren hoe jij zelf waarneemt. Nieuwsgierigheid helpt je waar te nemen welke gedachten, beelden en gevoelens er in je opkomen als iemand iets zegt of als je iets hoort. Je neemt de reflexen van je denken en voelen waar. Welke reflexgedachten- of gevoelens hangen samen met eerdere gebeurtenissen? Welke horen thuis in de dialoog die je nu met de ander voert? Een nog grotere verlangzaming zorgt voor diepgang en verruiming of verfrissing van de eigen inzichten (die eventueel weer met de ander(en) gedeeld kunnen worden).
Nieuwsgierigheid draagt dus bij aan een dialogisch klimaat waarin mensen elkaar, en zichzelf, mogen ontmoeten, verkennen en ontwikkelen. Misschien draagt nieuwsgierigheid, om de woorden van George Macaulay Trevelyan, een Engels historicus, te gebruiken wel bij aan een échte beschaving; “Belangeloze intellectuele nieuwsgierigheid is het hartebloed van echte beschaving”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten