De kleine dialoog met kids

Regelmatig vragen mensen tijdens of na trainingen dialoog voor pubers/ adolescenten aan me of je ook met  kinderen onder 12 jaar in dialoog kan. Natuurlijk kan dat, maar er is enig onderscheid. Kinderen onder de 12 hebben nog niet een volgroeide frontale cortex, oftewel hun abstractievermogen moet zich nog verder ontwikkelen. Wij kunnen dat wel, abstraheren, en nemen dus snel aan dat het begripsvermogen van kinderen groter is dan we zouden vermoeden. Op de website van Kinderfilosofie wordt mooi uitgelegd waar de meerwaarde van dialoog met kinderen zit.
“Kinderfilosofie is gericht op het leren verwoorden van je eigen wereldbeeld, hoe het komt dat je denkt zoals je denkt. Dit gebeurt in dialoog.
Het betekent zowel het analyseren van je eigen gedachten, hoe ze verschillen van anderen, als ook het nadenken over speculatieve vragen. Filosoferen begint altijd met het stellen van vragen. Waar gaat het over? Over wat denken is, wat het leven is en of het de moeite waard is, hoe je moet leven, wat geluk is. Maar ook over uitslovers, stoer doen, overbevolking, mooie dingen, de beste vaders, of opvoeding nodig is, kortom over vragen die we samen de moeite waard vinden om te stellen en onderzoeken.
De filosofieles is een van de weinige momenten waarin het actieve denken en de resultaten daarvan voor kinderen echt ter zake doen. Het gaat niet om het vinden van de ‘juiste’ antwoorden, maar om het ontwikkelen van denkvaardigheden en een eigen zienswijze. Kinderen leren ervaren dat hun argumenten er toe doen ofwel serieus genomen worden. Het is een gegeven dat er vragen bestaan, waarop niet makkelijk een antwoord te vinden is. Het leren argumenteren is een activiteit die nauwelijks binnen de basisschool wordt ontwikkeld. Uitgangspunt hiervoor moet zijn: het eigen denken van kinderen”.

Opa Primo met Lucia in dialoog

Piaget, de ontwikkelingspsycholoog, stelt dat kinderen in de leeftijd van ± 7 tot ± 11 jaar de derde fase ingaan , de  concreet operationele fase.In deze fase is het kind minder egocentrisch. Het kind ontdekt dat er verschillende manieren van kijken zijn en dat een ander kind een ander gezichtspunt kan hebben. Het “magisch denken”  van de vorige fase ( ik kom hier later in het jaar nog op terug) , maakt in deze fase plaats voor logisch redeneren.
Juist het zien en leren dat anderen er andere perspectieven op na houden is volgens mij een van de grootste meerwaarden van dialoog/ filosofie met kinderen. Begrip krijgen voor het feit dat zaken ook anders kunnen zijn dan hoe jij denkt dat ze zijn. Wat zou onze samenleving er anders uitzien als wij als volwassenen gesprekken zouden voeren waarin alle deelnemers serieus genomen worden en we tegelijkertijd begrijpen dat ook zij, net als wij, maar een heel beperkt perspectief hebben. Dat we samen denkend en pratend dichter bij een logische redenering zouden komen. Logisch redeneren met een magisch karakter krijg je dan volgens mij. Recent hoorde we scholen de titel "excellent"krijgen omdat de leerlingen getraind werden in debatvoering. Ik blijf me inzetten voor dialoog in het onderwijs en gezien mijn voorliefde voor opstandige pubers zal dat vooral in het voortgezet onderwijs zijn, maar de basis wordt gelegd door die geweldige scholen en docenten die kinderen in het lager onderwijs spelenderwijs bekend en vertrouwd maken met het gegeven dat ieder mens een eigen stem en perspectief heeft.
Als extraatje dit gedicht dat op facebook voorbij kwam.