Dag 99 - Stilzwijgende kennis of Kennis in een dialoog?

Eelco verwoordde in zijn blog "Dialoog en spiritualiteit" m.i. mooi waarom de Dialoog veel van doen heeft

Roberto Assagioli

met het transpersoonlijke deel in ons. Nu is transpersoonlijk voor meerdere uitleg vatbaar, dus weer is verheldering van begrip op zijn plaats denk ik. Het transpersoonlijke en de link met onze psyche werd gelegd door Roberto Assagioli,  arts, psychiater en psychotherapeut en de grondlegger van de psychosynthese, een model van de mens dat lichaam, geest en ziel omvat. Geboren in Venetië (synchroniciteit?)  Hij vond dat zo lang de mens alleen gezien wordt als afhankelijk van zijn biologische instincten, kan hij slechts gedeeltelijk begrepen worden, maar niet in zijn totaliteit gezien.
Waarom deze inleiding? In een Dialoog komt er ruimte in ons denken om toegang te krijgen voor het transpersoonlijke, van waaruit we ineens dingen kunnen weten en zeggen waar we soms zelf verbaasd over zijn. Sommige noemen dit stilzwijgende kennis, maar ook hier is weer enige verduidelijking op zijn plaats. Wat is dan die stilzwijgende kennis?

Michel Polanyi

Polanyi beschreef stilzwijgende kennis als meer dan wij kunnen zien. Weten hoe je iets moet doen zonder erover na te denken, bijvoorbeeld fietsen of lopen. Kinderen moeten met veel verschillende factoren rekening houden als ze bijvoorbeeld leren fietsen: het bewaren van het evenwicht, sturen, de trappers rond bewegen, voor zich uitkijken. Op enig moment maakt een kind zich het fietsen eigen en wordt het een tweede natuur. Als je als volwassenen deelneemt aan het verkeer ben je je niet bewust van alle handelingen die je onbewust uitvoert. Al helemaal onmogelijk is het om terug te denken hoe je je het fietsen eigen hebt gemaakt. Cognitieve stilzwijgende kennis omvat impliciete mentale modellen en percepties die zo diep zijn als iets vanzelfsprekends. Volgens mij kunnen we dit de stilzwijgende kennis met een kleine k noemen, omdat het eigenlijk mentale modellen zijn die er voor zorgen dat we onbewust dingen kunnen doen. In een Dialoog willen we juist dat we heel bewust aanwezig zijn en ons niet laten leiden door onbewuste patronen of modellen.

In mijn trainingen besteed ik veel aandacht aan ons referentiekader (wat gevuld is met die stilzwijgende kennis met een kleine k). Ik stel me voor dat dit een soort bol is waar onze zintuigen signalen opvangen en aan de hand van eerder reacties, ervaringen, veronderstellingen en aannames daarop reageert. Dat referentiekader heeft invloed op hoe we luisteren, voelen, ruiken en kijken(naar onze gedachten en de ander), maar ook op hoe we naar onszelf kijken, bezig zijn met de exitentieële levensvragen, hoe we reageren en omgaan met intuïtie, ingevingen en nog veel meer. Een soort van gevangen zijn in ons verleden. Krijgen we het in een Dialoog voor elkaar om onze gedachten (voortgebracht uit ons referentiekader) minder aandacht te geven en in stilte waar te nemen wat zich aandient, dan ontstaat de mogelijkheid dat de stilzwijgende Kennis (de wolk in de tekening) door ons referentiekader naar buitenkomt, vaak in de vorm van een inzicht, goed idee, dieper begrip, etc.
De kracht is dan volgens mij om te begrijpen dat dit inzicht, goed idee, dieper begrip niet van jou is, iets waar je een complimentje voor moet krijgen. Voor een goed idee doe je niks, dat overkomt je en zo geldt dat ook voor een dieper inzicht. Doen de andere deelnemers ook wat binnen hun vermogen ligt om het reactieve van het referentiekader te temperen, dan kun je je voorstellen dat er een Dialoog met een grote D tevoorschijn komt.