Het is al een paar keer voorbij gekomen, maar nogmaals. Dialoog binnen het basisonderwijs zou de eerste stap kunnen zijn naar een meer dialooggerichte samenleving. Gelukkig is de dialoog en filosoferen met kinderen steeds meer een volwaardig onderdeel van het lesaanbod. Zo kwam ik al surfend dit document tegen van Dialoog in actie, het jaarverslag van 2010, waar een scala aan voorbeelden met informatie staan om meteen met dialoog aan de slag te kunnen gaan. Doe je voordeel er mee, het filosofisch gesprek met hummels!
Het eerste kenmerk van een filosofisch gesprek heeft betrekking op de vragen die centraal staan. Die zijn van een heel andere orde dan vragen bij een gewoon gesprek. Het zijn hogere orde vragen. Je kunt ze onderzoeken door erover na te denken, je hoeft er niet voor op zoek naar feiten.
Het tweede kenmerk van een filosofisch gesprek is dat het een dialoog is. Dat wil zeggen: een uitwisseling van vragen en antwoorden, gericht op gezamenlijk nadenken. Het is geen discussie, waarbij je de tegenstander met argumenten wil overtuigen van jouw mening.
Het derde kenmerk is het bereiken van verdieping door redeneren en begripsvorming. In een filosofisch gesprek gebruiken kinderen bewust strategieën om te redeneren.
Wat is een goede dialoog? Deze vraag is al een filosofische vraag. Het antwoord kan je namelijk niet opzoeken in een handboek of op het Internet, het is geen kennis over feiten. Als de vraag aan kinderen wordt gesteld geven ze verschillende antwoorden. Volgens de een is het nadenken, volgens de ander is het nadenken over het leven en weer een ander heeft het over meningen zeggen. Een vraag die je kunt onderzoeken door erover na te denken, zonder dat je eerst feiten hoeft te verzamelen is een filosofische vraag. Filosofen noemen deze hogere orde vragen. Hogere orde vragen onderzoek je door het voeren van een dialoog. Het is een onderzoek naar de betekenis van begrippen, verschillende mensbeelden, opvattingen over de werkelijkheid en naar morele oordelen.
Een dialoog is geen discussie en geen debat. Het is een onderzoekgesprek aan de hand van vragen en antwoorden In een discussie wil je de ander overtuigen van je eigen mening. Een dialoog is gezamenlijk nadenken. Een dialoog is anders dan een kringgesprek. Daarin vindt wel veel uitwisseling plaats, maar het is geen onderzoeksgesprek.
Wat is het belang ervan? Deskundigen vinden dat kinderen democratie leren door te filosoferen. Dialoog voeren met behulp van het filosoferen met kinderen levert een bijdrage aan de democratische burgerschapsvorming. De basis van de democratie wordt gevormd door mensen die met elkaar ideeën en ervaringen uitwisselen in een gesprek, met erkenning van de verschillen en het recht om te zijn wie je wilt zijn (autonomie). Door een dialoog worden de deelnemers uitgedaagd om zowel hun eigen standpunten als die van anderen te onderzoeken. Het vermogen om in dialoog te kunnen gaan is een voorwaarde om geweldloos met elkaar te kunnen samen leven. Naast goed kunnen debatteren is het beheersen van dialoogvaardigheden een voorwaarde voor burgerschap. Filosoferen met kinderen levert wat op: het doet een beroep op hun creativiteit en abstractievermogen. Volgens onderzoek in Schotland wordt het IQ hoger door regelmatige filosofielessen2. Het belangrijkste is dat ze zelfstandig leren nadenken.
In dit document vindt u de lesopzetten en de verslagen van de gesprekken. Ze kunnen dienen ter inspiratie en als voorbeeld voor een filosofieles of dialoog.
Bron:( In dialoog. Dialogen met kinderen op de basisschool)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten