Dialogisch leiderschap

Actuele ontwikkelingen in de wetenschap en in het denken over spiritualiteit leveren interessante zienswijzen op. Zo blijkt dat hersenen veranderen wanneer het gedrag verandert. Hierdoor verandert ook het denken. Door te reflecteren op het ‘ego’ ontstaat het inzicht dat het dwangmatig denken kan worden losgelaten en er ook ruimte kan zijn voor intuïtie.
Een dialogische leider heeft vertrouwen in het proces, zonder dat het resultaat helder omschreven is. De dialogische leider is een bezielende leider, die een klimaat van vertrouwen en enthousiasme bewerkstelligt. Ook is deze leider in staat om verschillende rollen te belichamen, zodat de medewerkers zich optimaal kunnen ontwikkelen. Tenslotte zorgt de dialogische leider ervoor dat ‘interne’ en ‘externe’ dialogen met elkaar in verbinding staan.

Communicatie is natuurlijk het middel bij uitstek om gezamenlijk betekenis te geven aan het beoogde

organisatieconcept. Daarbij gaat het enerzijds om het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal bij wat men in de praktijk doet, maar daarnaast is het zo mogelijk nog wezenlijker om de impliciete waarden en normen, die door collega’s worden beleefd, met elkaar te expliciteren. Daarbij gaat het om betekenisgeving. Een belangrijke middel dat kan worden ingezet is de dialoog, een methodiek waarbij men zich volledig openstelt voor wat de ander inbrengt en daarop aansluit zonder de eigen opvatting er frontaal tegenover te stellen. Het gaat om de zoektocht naar het gemeenschappelijke, naar wat collega’s met elkaar verbindt.
Parker Palmer (2005) merkt op: “We zijn geboren met een instinctief vermogen om tegenstellingen bij elkaar te houden, maar leren het af op onze weg naar volwassenheid om paradoxen te blijven accepteren.” We vinden hierin een bevestiging  dat het voor verandering en veranderingsbereidheid noodzakelijk is te kunnen omgaan met paradoxen. Door de schijnbare tegenstellingen met elkaar te verbinden komt energie vrij om mensen in beweging te krijgen. De verbinding komt eenvoudiger tot stand door bewust op zoek te gaan naar wat mensen bindt. Dat legt weer de basis om elkaar in het dagelijks werk makkelijker te vinden.
De innovatieve leider is een persoon die medewerkers weet te stimuleren en te motiveren en in dit verband is er een speciale rol voor hem of haar weggelegd. Hij of zij verkeert in de positie om een klimaat te scheppen waarin medewerkers ruimte krijgen en kunnen nemen om elkaar op te zoeken en met elkaar aan de slag te gaan. In een stijl die omschreven wordt als servant leadership of dienstbaar leiderschap zorgt hij of zij voor de organisatorische condities en een contextrijke leeromgeving waarin het leren van en met elkaar kan gedijen.

Authenticiteit
“De netwerksamenleving vraagt om leiderschap dat mensen motiveert, inspireert en de ruimte geeft. Je moet nu jezelf meenemen naar je werk. Dat vraagt om leiderschap dat authentiek is, empathisch en motiverend. In de oude ordening werd van iedereen functioneel gedrag gevraagd; nu moet je het hebben van de mens die je bent. Waar haal je die authenticiteit vandaan? Het antwoord is simpel: die moet je zoeken in jezelf. Je moet dus naar binnen.”
(interview met Herman Wijffels, in Hermans: Dialoog en misverstand, 2006)

Overgave
“Waarmee je je identificeert, heeft alles met inhoud te maken, terwijl de onbewuste drang om je te identificeren structureel is. Het is een van de meest elementaire manieren waarop het egoische verstand werkt. Overgave is de eenvoudige maar tegelijk diepe wijsheid van meegeven met in plaats van je te verzetten tegen de stroom van het leven. Kies voor je authentieke zelf.”
(Tolle, 2004/2005)

Kenmerken van dialogisch leiderschap
- Een dialogisch leider faciliteert het ontstaan van sfeer De leider als sfeerfacilitator is aanwezig in de tussenruimten van de posities (die zich bevinden in het zelf van alle individuen uit een groep) en bevordert een klimaat van vertrouwen, enthousiasme, tolerantie en werklust.
- Een dialogisch leider is in staat zich flexibel te bewegen tussen verschillende posities De leider kan zich op flexibele wijze bewegen van de ene positie naar de andere; afhankelijk van de situatie treedt hij op als ondernemer, als manager, als coach of als professional.
- Een dialogisch leider vormt een promotorpositie in het zelf van anderen Als een persoon wordt geïnspireerd

Hubert Hermans

door een leider, gaat de leider in de vorm van een ‘externe positie’ deel uitmaken van het zelf van de persoon. Daarmee kunnen posities worden geopend die het zelf op een hoger niveau van ontwikkeling tillen.
- Een dialogisch leider is in staat, in het geval van tegenstellingen, opposities of conflicten tussen partijen, een derde positie in te nemen Een dialogisch leider is in staat vanuit een ‘derde positie’ twee oorspronkelijk
tegengestelde posities tot hun recht te laten komen, niet door een compromis, maar juist door een optimalisering van hun doelstellingen. Het innemen van een derde positie is gebaseerd op en-en denken in plaats van of-of denken.
- Een dialogisch leider maakt optimaal gebruik van de criteria voor een goede dialoog. De leider erkent dat misverstanden horen bij de dialoog, houdt rekening met machtsverschillen die grenzen stellen aan de dialoog, waakt voor spraakverwarring en weet interne en externe dialogen te verbinden.
(Hubert Hermans, 2006)
(Bron: Van innovatief tot dialogisch leiderschap)