De laatste dag van de eerste maand. Soms denk ik; hoe ga ik in Godsnaam 12 maanden vol schrijven, maar het volgende moment vliegen de onderwerpen me om de oren, dus we gaan lekker door. Al lezend in het boek "Dialoog op het werk" van Nancy Dixon kwam ik wat quotes en verwijzingen van/naar Freire tegen en deze inspireerde me weer. Kritische pedagogiek en de 'Pedagogie van de onderdrukten roept bij mij al snel interesse en nieuwsgierigheid op.
We doen een korte blik in de visie van Paolo Freire.
"Dialoog is de ontmoeting tussen mensen, door tussenkomst van de wereld, om de wereld te benoemen. Daarom kan er geen dialoog ontstaan tussen degenen die de wereld willen benoemen en hen die zo'n benoeming niet wensen - tussen degenen die andere mensen het recht om hun woord te spreken willen ontnemen en hen aan wie het recht tot spreken is ontnomen. Diegenen aan wie het fundamentele recht om hun woord te spreken werd ontzegd, moeten dit recht eerst terugwinnen en ervoor zorgen dat aan deze dehumaniserende inbreuk een einde komt." ('Pedagogie van de onderdrukten", p. 73)'
Het is de taak van de docent om leerlingen uit te dagen, ze te verbazen en uit te vinden hoe ze deze leerlingen kunnen raken. Een goede dialoog is een prima manier om dit voor elkaar te krijgen. Paolo Freire geeft aan ‘dat de dialoog het cement tussen de leraar en de leerling is. In plaats van een eenzijdige overdracht van kennis van de ‘wetende’ naar de ‘onwetende’ partij vraagt de dialoog een veel meer dynamische aanpak van hetgeen er geleerd dient te worden’
Freire kiest voor de mens in het onderwijs en beschouwt onderwijs als daad van inzicht, niet van memoriseren. Hij ziet de mens als een wezen dat in en met de wereld leeft. De mens moet geen object zijn dat alles ondergaat, maar subject van zijn realiteit.
De mens wordt subject omdat hij in staat is om te reflecteren over zichzelf en de wereld waarin hij leeft. Hij is een wezen van relaties en maakt zijn cultuur en geschiedenis. Freire gelooft in de scheppende vermogens van de mens. Naar zijn overtuiging kan de mens actief ingrijpen in , vorm geven aan de wereld ('zijn in de wereld') , maar hijzelf wordt ook op zijn beurt door de wereld bepaald ('zijn met de wereld'). De relatie met de wereld krijgt gestalte in een dialectisch proces van handelen en denken. De mens handelt en denkt na over dat handelen, handelt opnieuw en treedt wederom in reflectie.
Hij onderscheidt twee belangrijke fases in de educatie: bewustwording en handelen. Tijdens de fase van de bewustwording , worden mensen zich bewust van hun onderdrukking. In de daaropvolgende fase transformeren ze die situatie door te handelen, dit is een permanent proces van bevrijdende culturele actie.
Met zijn filosofie en methode van werken heeft Freire een model aangereikt dat erop gericht is om:
groepen actief betrokken te maken apathie te doorbreken een kritisch bewustzijn te ontwikkelen van de oorzaken van problemen. Lijkt me van groot belang binnen de ontwikkelingen van het onderwijs, maar ook maatschappelijke ontwikkelingen.
Sleutelbegrippen
1. Onderwijs is niet neutraal
Onderwijs is ofwel gericht op het handhaven van de status quo , ofwel gericht op bevrijding van de deelnemers zodat ze kritisch, creatief, vrij en actief worden binnen de maatschappij.
2. Dialoog.
Onderwijs dat niet uitgaat van deze opvatting over de mens loopt het risico educatieve methodes te gebruiken die de mens reduceren tot object. Dit soort onderwijs noemt Freire depositair onderwijs: onderwijs waarbij de "alwetende" docent de kennis deponeert in de hoofden van de leerlingen. Tegenover depositair onderwijs stelt Freire onderwijs waarin de dialoog tussen docenten en leerlingen centraal staat.(aangezien dialoog een sterk beroep doet op de hogere hersenfuncties die horen bij de ontwikkeling van de adolescentie, denk ik dat dialoog een bijdrage levert aan een goede identiteitsontwikkeling)
3. Vitaal Thema
Je gaat met de groep het vitaal thema vaststellen. Dit is een thema/onderwerp dat de deelnemers bezighoudt. Hoe kom je op het spoor van een thema, een probleem of vraag die speelt? Je kunt het op een formele en een informele manier doen. Informeel kan bijvoorbeeld door tijdens het koffiedrinken of een bijeenkomst goed te luisteren naar waar er zoal over gepraat wordt. Ook als je een onderwerp aansnijdt en je ziet dat mensen actief gaan meepraten, rechtop gaan zitten, interesse tonen, dan kan dat een aanwijzing zijn voor een vitaal thema waarmee gewerkt kan worden met de groep.
4. Problematiseren
Samen met de groep op zoek gaan naar de oorzaken van het probleem of de vraag. Je werkt van het magisch bewustzijn naar een kritisch bewustzijn. De begeleider stelt vragen zodat de deelnemers zelf kunnen gaan ontdekken en benoemen.
5. Onderzoeken
Door middel van vragen stellen onderzoeken of de dingen echt zo zijn als je denkt. Ontdekken hoe het werkelijk in elkaar zit. Reflectie en actie moeten voortdurend doorlopen.
6. Verandering
Educatie moet leiden tot verandering. Na het problematiseren en onderzoeken moet men zelf actie ondernemen om tot verandering te komenBron: http://www.horizontas.nl/horizontas/methode-paulo-freire
Meer info over het gedachtegoed van Freire op http://www.bloggen.be/lotloosheid/archief.php?ID=311824
Mijn dochter gaat zo de overgang meemaken van Vrije school basisonderwijs naar het middelbaar onderwijs. Wat zou ik blij zijn als ik deze sleutelbegrippen straks voorbij zag en hoorde komen.
Over de vertaalslag van dialoog naar diapraxis wil ik morgen graag hebben. Fijne avond.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten