Dag 142 - Dialoog & de andere kant van lesgeven

Gert Biesta

Donderdag 15 mei, op de voorlaatste Onderwijsavond van hetkind, gaf Gert Biesta, onderwijspedagoog en hoogleraar aan de Universiteit van Luxemburg, voor een stampvolle en muisstille zaal een lezing over zijn werk. Onlangs verscheen van hem het boek ‘The Beautiful Risk of Education’ dat besproken werd door o.a. Hartger Wassink en Simon Verwer. In september verschijnt de Nederlandse vertaling door René Kneyber. In zijn lezing gaf Biesta een overzicht van de ideeën die hij in eerdere boeken en artikelen ontwikkelde en die hij verder uitwerkte in zijn laatste boek.(een artikel van Dick van der Wateren weer)

Ik plukte er uit waar hij aansluit bij de dialoog, maar zou iedereen die in het onderwijs zit aanraden het artikel op de website hetkind.org helemaal te lezen

Het gaat er  in het onderwijs niet om dat kinderen leren, maar dat ze iets leren, dat ze met een bepaald oogmerk leren en dat ze van iemand leren. Daarvoor introduceert Biesta drie onderwijspedagogische grondbegrippen: in de wereld komen, uniciteit en dialoog.(nogmaals; ik heb de dialoog uitgelicht)

Er is nog een kant aan onderwijzen, of lesgeven. Les geven is letterlijk het geven van een geschenk. De leerling kan het geschenk aanvaarden of afwijzen. De leerling kan het niet opeisen of afdwingen en de docent kan het ook niet opdringen. Docent en leerling zijn er samen voor verantwoordelijk dat er onderwijs plaats vindt. In die zin is onderwezen worden een existentiële uitdaging. Het gaat hier namelijk om vaak lastige boodschappen, die letterlijk een last zijn en je belasten. Als het goed is maken die een diepere waarheid zichtbaar. Onderwijzen en onderwezen worden zijn beide moeilijk en het zal inmiddels duidelijk zijn dat dit veel verder gaat dan alleen maar ‘leren’.

Waarom is de ervaring van ‘onderwezen worden’ belangrijk? Omdat het leerlingen op een heel andere manier in de wereld zet dan in het geval van leren. Ze worden op een volwassen manier aangesproken. Niet: Hoe kan ik dit begrijpen? Maar: Wat vraagt dit van mij?

Onderwezen worden roept weerstand op en dat kan een irritante en soms frustrerende ervaring zijn, omdat het onderbreekt wat zich aan het ontwikkelen was. Zo komt de student in dialoog met de ander en het andere – een dialoog op weg naar volwassenheid. Docenten kunnen proberen hun leerlingen weerstand als iets positiefs te laten ervaren en gaan er samen met hen mee aan de slag. Dat kan bij uitstek in de kunst en door het werken met weerbarstig materiaal, zoals hout, steen en klei. Ook kunnen we onze leerlingen laten oefenen met sociale weerstand. Zo stimuleert het onderwijsproces de vorming van de wil van de leerling. En zo wordt de school een oefenplaats voor een volwassen omgang met de ander en het andere. Letterlijk een vrijplaats waar gewerkt wordt aan de dialoog van kind en wereld.

Wederom een pleidooi voor dialoog in het onderwijs lijkt me. A domani!