Dag 153 - Dialoog in opvoeding en op school

Wanneer kinderen al vroeg geconfronteerd worden met ouders (en/of docenten) die hen uitnodigen na te denken over wat ze doen en of het anders had gekund, leren ze veel eerder en vooral makkelijker verantwoording voor hun gedrag en daden te dragen.
Uiteraard is daarvoor wel een heel bewust ouderpaar nodig dat daar mee aan de slag gaat en we weten allemaal hoe moeilijk het kan zijn om de opvoeding van kinderen in deze tijd vanuit alle rust en doordacht te doen.
Voor mij reden te meer om me te blijven inzetten voor dialoog binnen het onderwijs en ik voel me gesterkt als ik onderstaan blog van Jack Provily met jullie deel. Zonder het woord dialoog te gebruiken beschrijft hij precies datgene dat kinderen tot die verantwoordelijkheid uitnodigt. Overigens denk ik dat deze visie dezelfde waarde voor volwassenen.

‘Niet  oordelen, maar de goede vragen stellen in een respectvolle relatie’

‘Als we oordelen over wat kinderen doen, ontnemen we hen eigen verantwoordelijkheid,’ stelt Jack Provily - werkzaam met  onderwijsbegeleiders en leraren - in zijn meest recente bijdrage. Provily  komt met nieuwe vragen als er een conflict dreigt of  sprake is van ‘storend gedrag’ . Om het kind juist naar binnen te leren lijken, zodat deze zich niet beoordeeld voelt, maar gesteund. ‘Kinderen hebben, net als wij, eigen verlangens en doelen.’

Als we ervan uitgaan…

• dat kinderen, net als wij, menselijke wezens zijn
• dat ze, net als wij, hun verlangens en doelen hebben
• dat ze, net als wij, de wereld waarnemen op hun eigen wijze
• dat ze, net als wij, op unieke wijze plannen maken om hun doel te bereiken, gebaseerd op hun eigen waarneming
• dat ze, net als wij, hun wereld willen vormgeven zoals zij denken dat dat zou moeten
• dat ze, net als wij, daarbij hun eigen prioriteiten stellen:

Hoe kan het dan zijn dat wij menen te weten waar kinderen mee bezig zijn?

Als we oordelen over wat kinderen doen, ontnemen we hen verantwoordelijkheid. Wij bepalen immers of het goed of een beetje goed of helemaal niet goed is wat ze doen. Dat doen we vanuit onze eigen waarneming, met onze doelen, met onze structuren, met ons plan in gedachte.
Maar hoe zit dat bij het kind met de eigen waarden, verlangens en beelden?
Als we respect tonen, helpen we een kind met naar binnen kijken. Door vragen te stellen, kan een kind bij zichzelf te rade gaan en bepalen wat het nu echt wil en hoe dat met respect voor anderen kan.
Als de goede vragen worden gesteld in een respectvolle relatie, leert een kind daarmee zelfreflectie te ontwikkelen en is het in staat om op een effectieve wijze de eigen, interne vraagstukken op te lossen. Hiermee kan een mens zelf-verantwoordelijk gedrag vertonen.

Het heeft geen zin om te straffen of te belonen om daarmee ander, duurzaam gedrag te verwachten. Sterker nog, uiteindelijk blijkt het contraproductief.
Mensen veranderen hun gedrag alleen maar als er intern iets plaatsvindt (geldt ook voor u en mij!).

Bij conflicten en storend gedrag hebben we de neiging om naar het waarom te vragen. Deze vraag zorgt er onmiddellijk voor dat mensen hun verantwoordelijkheid kunnen ontlopen.

Waarom indiceert al een oordeel. En dat willen we niet! Beter is het om, door vragen te stellen, de ander ‘naar binnen te laten kijken’.
De eerste vraag is hem/haar te laten benoemen wat er gebeurd is en of dat volgens de gemaakte afspraken is en wat de consequentie is. Als we daarna vragen of dit is wat de ander wilde en wat hij/zij eigenlijk zou willen, dan wordt het duidelijk waar de mogelijkheden zitten. De slotvraag is: wat gebeurt er als de afspraak weer geschonden wordt?
Als bovenstaande vragen met oprechte interesse en aandacht en zorg worden gesteld, zal de ander voelen dat er niet geoordeeld, maar gesteund wordt.
Deze manier van werken als een trucje zien om anderen te corrigeren, zal tot niets leiden.  Met open hart, open mind en open wil aan de ander deze vragen stellen, zal zorgen voor zelfinzicht en uiteindelijk zelfverantwoordelijkheid. (Jack Provily)

Dialoog op deze manier nodigt uit tot een andere attitude, zelfinzicht en uiteindelijk zelfverantwoordelijkheid voor kinderen èn volwassenen. A domani!